UDK 1 Tabatabaji, A
1 Weber, M
Temeljno pitanje ovoga istraživanja jeste kako se sveta i sekularna interpretacija racionalnosti reflektira na tri ravni: svjetospoznaju, upravljanje svijetom i uređenje svijeta. Autori na temelju primjene komparativne metode i spoznajnog obrazca u čijem središtu je prepoznavanje ove dvije interpretacije racionalnosti u misli dva angažirana mislioca, jednog zapadnog i drugog istočnog, smatraju da: Max Weber u svojoj sekularnoj interpretaciji racionalnosti, kao njen kriterij definira efikasnost, odnosno izbor najboljeg sredstva zarad postizanja cilja, i to je forma formalne racionalnosti koja se pojavila u zapadnoj civilizaciji. Ova racionalnost predstavlja refleksiju specifične svjetospoznaje modernoga čovjeka koji je prirodni i društveni svijet razodjenuo od značenja svetog i uresio ga sekularizmom i demokracijom. Ali Allame Tabatabaji daje svetu interpretaciju racionalnosti. On drži da je kriterij racionalnosti usklađenost sa autentičnom i zdravom čovjekovom urođenom prirodom. Urođena racionalnost svijeta egzistencije ima značenje i čovjek se obavezuje na upravljanje svijetom i uređenje svijeta na temelju urođene prirode, smatra Allame Tabatabaji.
Ključne riječi: generička racionalnost, normativna racionalnost, spekulativna racionalnost, praktična racionalnost, Max Weber, Allame Tabatabaji.
Secular and Sacred Rationality at the Level of World Cognition, World Governance and World Arrangement
Hamid Parsanya, Asgar Eslami Tanha
Abstract
The fundamental question of this study is how sacred and secular interpretation of rationality is reflected on three levels: cognition of the world, world governance and world order.
By applying the comparative method and a cognitive pattern, which is focused on recognizing the two interpretations of rationality in the thought of two engaged thinkers: one western and other eastern, the authors believe that Max Weber, in his secular interpretation of rationality, defines efficiency as its criteria, i.e. choosing the best means to achieve the goal, and that is a form of formal rationality that has emerged in the western civilization. This rationality is a reflection of the specific world cognition of the modern man who has unclothed the natural and social world from the meaning of sacred and has adorned it with secularism and democracy. However, Allame Tabatabayi gives a sacred interpretation of rationality. He believes that the criterion of rationality is harmonization with the authentic and sane innate nature of man. According to Allame Tabatabayi, innate rationality of the world of existence has a meaning, whereby man is obligated to govern and arrange the world on the basis of innate nature.
Keywords: generic rationality, normative rationality, speculative rationality, practical rationality, Max Weber, Allame Tabatabayi.
[tags]