Racionalno gledano veće se ne može podudariti sa manjim, a da ne prelazi okvir manjeg. Zamislimo zgradu sa 30 metara! Da li je slika te zgrade u našem umu kada je motrimo, a i poslije, nakon što zatvorimo oči? Sigurno da je prisutna. Međutim, postavlja se pitanje, kolike su dimenzije te zgrade u slici našeg … Opširnije
Danas govorimo o argumetnima nematerijalnosti duše koje je postavio Ibn Sina, a koje je prihvatio i Fahrudin Razi, Hadže Nasirudin Tusi i Mulla Sadra. Ibn Sina kaže: Pretpostavimo da je jedan čovjek stvoren i to činom trenutnog stvaranja. Takav čovjek se nalazi u vazduhu, odnosno levitira i ni jedan organ osjetila nije podražen izvana. Oči, … Opširnije
U nastavku ćemo se osvrnuti na stavove materijalista o obilježjima duše koje smo spomenuli. Evropski empiristi, također i filozofi materijalističke prominijencije, tretirali su pitanje samosvijesti i ljudsko znanje o sebi. Oni uglavnom poriču postojanje nečega što bi se zvalo “ja” u smislu u kojem smo mi govorili. Naša zbilja, prema njima, ono što mi nazivamo … Opširnije
Govorili smo o nematerijalnosti duše i pritom smo spomenuli smo četiri teorije u vezi toga, koje se međusobno razlikuju, od one prema kojoj je duša materijalna do one prema kojoj je duša nematerijalna. Prema mišljenju Mulla Sadre može se ustvrditi da je duša nematerijalna, pa čak i vegetativna duša budući da ta vegetativna duša vrši … Opširnije
Sljedeće pitanje tiče se materijalnosti i nematerijalnosti duše. Prije svega da vidimo kakvu imamo percepciju pojma nematerijalnog. Nematerijalno je ono što nije materijalno. Otuda moramo prvo spoznati šta je materijalno da bi znali šta je čisto od materije tj. nematerijalno. Dakle, ako prepoznamo ili definiramo odrednice materijalnog time ćemo spoznati odrednice nematerijalnog. Materijalno je ono … Opširnije
Prethodno smo govorili o supstancijalnosti i akcidentalnosti duše. Rekli smo da neki vjeruju da je duša akcident, odnosno tek temperament ili kvalitet tijela. Međutim, filozofi smatraju da je zbilja duše supstanca. Spomenuli smo četiri argumenta koji govore u prilog tezi o supstancijalnosti duše, od kojih su tri potpuno prihvatljiva. Odgovorili smo na neke od upućenih … Opširnije
Postavlja se pitanje da li je duša supstancija ili akcidencija? Prethodno smo rekli da je duša ta koja upravlja tijelom i daje mu život. Duša i tijelo u prirodi tvore jednu osobu, jednu jedinku. Čovjek ima dušu ima i tijelo. Oboje zajedno čine čovjeka. Životinja ima dušu i tijelo, duša i tijelo čine životinju. Isto … Opširnije
Prof. dr. Askeri Sulejmani rođen je 1337. solarne H. u gradu Amirkala u vjerskoj porodici. Pored redovnih stepeni u tradicionalnom vjerskog centra Hoze u Qomu prošao je i nastavu u Institutu za naučna istraživanja u Qomu na čijem čelu je ajetullah Misbah Jazdi, gdje prolazi najveće stepene obrazovanja na području racionalnih i društvenih znanosti, a … Opširnije
Percepcija Poglavlje o percepciji ima u svome središtu najsloženije pitanje u filozofskom promišljanju o duši. Da bi značaj ove tvrdnje postao jasniji, u nastavku ćemo navesti riječi velikog islamskog filozofa Mulla Sadre: “Zaista je pitanje duše koja percipira apstraktne pojmove najsloženije i najteže pitanje filozofije i hikmeta. Nijedan filozofski mislilac do danas nije ovo pitanje … Opširnije
Dokaz postojanja plinaste duše Drugo važno pitanje kojim se Ibn Sina bavi kada govori o plinastoj duši jeste dokaz njenog postojanja. U svim njegovim knjigama, bilo da su to knjige koje se bave filozofskim temama ili one o prirodnim naukama, on navodi samo jedan dokaz u prilog postojanju plinaste duše. Ako ove moći ne … Opširnije
Jedna od važnijih tema, kada se govori o moćima duše, jeste pitanje njezine povezanosti sa tijelom. Na ovom polju dva pitanja su od znatnije važnosti: Gdje se nalaze moći i koja su njihova oruđa? Mjesto moći u duši Ibn Sina je mišljenja, kao što su bili i filozofi prije njega, da u čovjeku postoji zbilja … Opširnije
Druga dva aspekta praktičnog razuma Ibn Sina praktičnom razumu pripisuje druge dvije zadaće, i to one vezane za moć stremljenja (قوة نزوعيّة) i moć imaginacije (قوة متخيّلة). U vezi sa ovim pitanjem on kaže da ako praktični razum dođe u vezu sa moći stremljenja i žudnje, koje nisu ništa drugo do pokretačka i poticajna moć, … Opširnije
Ibn Sina smatra da je čovjek biće koje posjeduje moć slobode izbora. Na temelju slobodne volje čovjek može činjenjem djela ostvariti svoje ciljeve i stići do svojih želja. Između univerzalnih sudova i njihove praktične realizacije postoji velika udaljenost. Ustvari, da bi se univerzalni sudovi pretvorili u djelo, nešto treba posredovati između ovoga dvoga. Ta … Opširnije
Nakon što je postalo očito, prvo, da je svaka duša jedinstvena supstanca, drugo, da ova duša radi provođenja svojih radnji ima potrebu za moćima, treće, da su te moći višebrojne i četvrto – nakon što je postalo jasno šta je mjerilo njihove višebrojnosti – ostalo je da se u nastavku ukratko da opis svake … Opširnije
Vezano za broj ljudskih moći, Mulla Sadra kaže da Ibn Sina u knjizi Šifâ’ zaključuje da se u prvoj podjeli ljudske moći dijele na tri roda, i to vegetativni, životinjski i ljudski. Vegetativna duša predstavlja prvo savršenstvo za prirodno tijelo koje raspolaže oruđima i zahvaljujući svom pojavljivanju u egzistenciji, razvija se i dovodi u postojanje. … Opširnije
U dosadašnjem izlaganju osnovna namjera je bila da se sa dušom upoznamo na općenit način, dok ćemo se u nastavku baviti podrobnije pitanjem moći duše i time istovremeno steći još viši stepen spoznaje o njoj. Pitanja moći duše će se razmatrati kroz sljedeća poglavlja: a. Terminološka značenja riječi moć (قوّة) b. Brojnost i jedinstvo moći … Opširnije
Znaj da je Božija providnost[1] Božijim izljevanjem milosti stvorila sve ono što je imalo mogućnost dolaska u postojanje, uzvišenije uređenje nakon uzvišenijeg. Ova Božija providnost doseže sve do najnižih i najslabijih razina postojanja. S druge strane, budući da Božija providnost i milost nemaju granice i ne može se reći da se završavaju nakon neke razine, … Opširnije
Iz dosada navedenog postaje očito da je stvaranje prirode i stvorenja takvo da zahtijeva uzajamno pomaganje u dobru kao i u usavršavajućem kretanju. Sveti Zakonodavac slanjem vjerskih propisa oživljava i razvija zakone koji postoje u čovjeku u vidu fitreta. Zato se i kaže da je vjera fitretska zbilja. Također, jasno je da želja za činjenjem … Opširnije
Odlike duše po Ibn Sini su sljedeće: a) Sinteza duše Životinjska duša se formira sintezom četveročlanih elemenata i kvaliteta i pojavom prirode koja se kreće ka umjerenosti. b) Primarno savršenstvo prirodnog tijela Duša je tijelu primarno savršenstvo i ona ga potiče na dva čina: na percipiranje partikularnih značenja i na kretanje sa voljom posredstvom moći … Opširnije
Mišljenje Mulla Sadre o nematerijalnosti životinjske duše Mulla Sadra navodi tri istovjetna argumenta kao i Ibn Sina u prilog dokaza o nematerijalnosti ljudske duše, s tom razlikom što iz njih izvodi i zaključak nematerijalnosti životinjskih duša. Na ovoj osnovi – da su životinjske duše nematerijalne – on smatra da one posjeduju svijest o svojoj biti … Opširnije